Επικρατούσα είναι η άποψη πως η σχολική κοινότητα αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας όπου ζούμε. Αυτόματα συμπεραίνεται ότι όσα φαινόμενα παθογένειας πλήττουν την κοινωνία του σήμερα αντικατοπτρίζονται άμεσα στην σχολική τάξη. Αναλογιζόμενοι, λοιπόν, την έλλειψη αλληλοσεβασμού και ευθύτητας, την κυριαρχία του ατομισμού και του άκρατου εγωισμού, την απουσία συνείδησης του συλλογικού συμφέροντος καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι σχολικές τάξεις λειτουργούν ως εκκολαπτήρια ανθρώπων ανέτοιμων να υπηρετήσουν μια υγιή κοινωνία. Μια κοινωνία που στοχεύει μέσα από την συνεργασία στον κοινό συμφέρον.
Προς ανατροπή της παραπάνω αναλογίας, τις τελευταίες δεκαετίες και η ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα έχει εισέλθει σε μια καινούργια εποχή. Σημειώνεται η αξιόλογη απόπειρα να περιορισθεί ως και να εξαλειφθεί η δασκαλοκεντρική μετωπική μέθοδος διδασκαλίας κι αντί αυτής να χρησιμοποιείται μια μαθητοκεντρική προσέγγιση. Μια διδασκαλία προσανατολισμένη στις ανάγκες του σημερινού μαθητή και κατ’ επέκταση της σημερινής κοινωνίας. Βασισμένη στις νέες τεχνολογίες, στην βιωματική ενεργητική μάθηση και φυσικά στην συνεργασία των μαθητών με στόχο το κυνήγι της γνώσης – μάθησης ως ενός άλλου θησαυρού.
Η ομαδοσυνεργατική μέθοδος χρησιμοποιεί τη μαθητική μικρο – ομάδα για τη διεξαγωγή μέρους ή όλων των διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων μέσα σε πλαίσιο συνεργατικών σχέσεων ( βλ. Ματσαγγούρας 2004, 16). Σκοπός της δηλαδή είναι τα μέλη της ομάδας μέσα από την ατομική μάθηση να κινητοποιήσουν και τα υπόλοιπα μέλη να μάθουν με πλάνο να επιτευχθεί ένας κοινός στόχος. Οι ρίζες της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου βρίσκονται στα τέλη του 19ου αιώνα ως εξέλιξη της αλληλοδιδακτικής που εφαρμοζόταν. Αρχικώς κάλυψε την απουσία εκπαιδευτικού προσωπικού μα εν συνεχεία και με την πάροδο των χρόνων αποκαλύφθηκε η μέγιστη συνδρομή της ομαδικής μάθησης ως ανακαλυπτικής βιωματικής διαδικασίας που μεγιστοποιούσε τα αποτελέσματα της διδασκαλίας.
Αδιαμφισβήτητη είναι φυσικά η αξία της συνεργασίας. Από την απαρχή της ανθρώπινης ιστορίας σημειώθηκε έντονα η ανάγκη για συνεργασία με στόχο να ξεπεραστούν ανυπέρβλητα εμπόδια που παρουσιάζονταν, ακόμα και επιβίωσης. Η ανεπάρκεια της μονάδας οδήγησε εξάλλου και στην δημιουργία της κοινωνίας. Η αξία της συνεργασίας πλέον στις μέρες ξεπερνά το στάδιο της επιβίωσης και επεκτείνεται σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Στον οικονομικό τομέα, όπου απαιτείται συντονισμός ενεργειών, προγραμματισμός και συνεργασία πολλών ειδικοτήτων. Στον κοινωνικό τομέα, όπου με στόχο να θεραπευτούν οι κοινωνικές ανάγκες οφείλουν να συνεργαστούν ποικίλες οργανώσεις και άτομα με διαφορετικές και αποκλίνουσες απόψεις. Στον πολιτικό τομέα, όπου το δημοκρατικό πολίτευμα στηρίζεται στην κοινή προσανατολισμένη προσπάθεια και στην συνεργασία του συνόλου της κοινωνίας κ.α
Άξια αναφοράς είναι βέβαια και τα οφέλη μιας συνεργασίας αποκλειστικά στο ατομικό πλαίσιο. Το άτομο μέσα από μια συνεργατική διαδικασία έρχεται σε επαφή με τους ακρογωνιαίους λίθους της κοινωνικής ζωής. Καλλιεργείται η ετερογνωσία που οδηγεί στην αυτογνωσία. Μαθαίνει την αξία του διαλόγου για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, της διαλλακτικότητας και της αλληλεγγύης. Αισθάνεται την ασφάλεια της ομάδας γεγονός που το βοηθά να αναπτύξει την δημιουργικότητα και να αποβάλλει το άγχος. Ενεργοποιούνται, τέλος, τα ηθικά στοιχεία του ατόμου. Αναπτύσσει αρετές, όπως αυτές της ειλικρίνειας, της συνέπειας και του σεβασμού διότι διαφορετικά οδηγείται εκτός ομάδας και περιθωριοποιείται.
Αυταπόδεικτη είναι λοιπόν η αξία, η αναγκαιότητα και η χρησιμότητα της εφαρμογής της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου στις σχολικές τάξεις. Η μύηση των μικρών μαθητών στην ουσία της συνεργασίας, χωρίς αυτό να συνεπάγεται την μαζικοποίηση, ωφελεί στην ανάπτυξη υγιών και ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων που έχουν αποβάλλει τον εγωισμό, την έπαρση και την ψυχοφθόρα μοναξιά που αυτά συνοδεύουν. Έχουν συνειδητοποιήσει πως στην κοινωνία πετυχαίνεται η ατομική ολοκλήρωση και η συναισθηματική και υπαρξιακή κάλυψη, γεγονός που οδηγεί στην δημιουργία και στην πρόοδο. Άνθρωποι με τα παραπάνω χαρακτηριστικά θα μπορούν και θα θέλουν να αλλάξουν τη ρότα της κοινωνίας.
Απομένει μονάχα να εκπαιδεύσουμε κάποιους από τους δασκάλους πώς να αποβάλλουν οι ίδιοι τα εξουσιαστικά αισθήματα που τους καταλαμβάνουν μόλις εισέρχονται στην τάξη κι αρχίζουν το διδακτικό τους έργο, να αντέξουν την σύνθλιψη της αυθεντίας τους και να αφήσουν το δημιουργικό συνεργατικό πνεύμα των μαθητών τους να αποκαλυφθεί.
Αθανασία Ρόκα