Ακάθιστος ύμνος. Η εικονογράφηση των οίκων με δογματικό περιεχόμενο στις εκκλησίες της Κρήτης

Το θέμα της απεικόνισης των εκκλησιαστικών ύμνων, κυρίως όμως του Ακαθίστου γνώρισε αρκετά ευρεία διάδοση υπό την επίδραση του πνευματικού κινήματος του ησυχασμού τόσο τους υστεροβυζαντινούς χρόνους, όσο και τη μεταβυζαντινή περίοδο.

 Στην Κρήτη κοσμεί τη μονή Οδηγήτριας, την Παναγία στα Ρούστικα, την Παναγία του Μέρωνα, την Καρδιώτισσα των Βόρων, την Παναγία στο Καβούσι Ιεράπετρας και τον Άγ. Υανούριο στο Βαλσαμόνερο. Από τη συγκριτική εξέταση των τοιχογραφιών αυτών διαπιστώθηκε ότι το φαινόμενο της ανταλλαγής παραστάσεων εμφανίζεται στην πλειονότητα των εκκλησιών της Κρήτης και είναι μια συνειδητή επιλογή, που αποδεικνύει τη χρήση ενός εικαστικού προτύπου προερχόμενου εκτός Κρήτης, από την Περίβλεπτο της Αχρίδας.

Εικονογραφικά οι περισσότερες ομοιότητες παρατηρούνται ανάμεσα στις τοιχογραφίες από τα Ρούστικα και το Μέρωνα από τη μια και ανάμεσα στην Καρδιώτισσα και στον Άγ. Υανούριο από την άλλη. Παρατηρείται δηλαδή η χρήση κοινών εικονογραφικών σχημάτων μεταξύ των δύο εκκλησιών. Σην περίοδο αυτή, δηλαδή το 14ο αιώνα, υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός τοιχογραφημένων εκκλησιών εκτός Κρήτης που στο εικονογραφικό τους πρόγραμμα είχε ενταχθεί το θέμα του συγκεκριμένου ύμνου. Επειδή λοιπόν, η τοιχογράφηση των περισσότερων ναών που περιλαμβάνουν Ακάθιστο τοποθετείται χρονικά πιο νωρίς από αυτές της Κρήτης, είναι πιθανό οι ζωγράφοι της Κρήτης να χρησιμοποίησαν κοινά εικαστικά πρότυπα με τα εκτός του νησιού μνημεία.

Υπάρχει, λοιπόν, μια διαρκής χρήση ενός εικονογραφικού προτύπου κυρίως, σαφώς επηρεασμένου από τις παραστάσεις της Περιβλέπτου της Αχρίδας από τους ζωγράφους του νησιού, ενίοτε όμως με κάποιες παραλλαγές.

Τα κοινά εικονογραφικά πρότυπα στους κύκλους με Ακάθιστο από την Κρήτη, καθώς και το γεγονός ότι τα μνημεία δεν απέχουν και πολύ μεταξύ τους χρονικά, δεν αποκλείεται να καταδεικνύουν ίσως ένα κοινό εργαστήριο. Ίσως σε αυτό το εργαστήριο ζωγραφικής στην Κρήτη μαθήτευσαν οι ζωγράφοι των μνημείων αυτών. Με άλλα λόγια δεν είναι απίθανο να υπήρχαν κάποια εικονογραφικά πρότυπα με τη μορφή σχεδίων που είχε στην κατοχή του κάποιος ζωγράφος και τα σχέδια αυτά να αντιγράφονταν από τους μαθητευόμενούς του. Έτσι, με τις αλλεπάλληλες αντιγραφές, να υπήρχαν και οι παραλλαγές που συναντώνται σήμερα στο συγκεκριμένο κύκλο.

This entry was posted in Ιστορία and tagged , , , , , , , . Bookmark the permalink.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *