Ένα παιδί καθώς μεγαλώνει αλληλεπιδρά, ζει και δραστηριοποιείται μέσα σε τρία βασικά υποσυστήματα: την οικογένεια, το σχολείο και την κοινωνία (Χρηστάκης, 2011, σ. 53). Η αλληλεπίδραση αυτή επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξη του παιδιού, καθώς και το χαρακτήρα και την προσωπικότητά του. Η οικογένεια είναι το πρώτο και βασικότερο υποσύστημα επιρροής, αφού η επίδρασή της είναι καθοριστική στην ανάπτυξη – εξέλιξη του παιδιού.
Ξεκινάμε την επισκόπηση μας, παρατηρώντας ένα ζευγάρι γονέων που περιμένουν ένα νέο μέλος στην οικογένειά τους. Οι καρδιές τους είναι γεμάτες ευτυχία και ενθουσιασμό. Περιμένουν ότι αυτό το παιδί θα είναι η βελτιωμένη συνέχεια της δικής τους προσωπικότητας. Κάνουν σχέδια για τις δραστηριότητες που θα κάνουν μαζί, για την ανάπτυξη και την εξέλιξή του, για τα υπέροχα συναισθήματα που θα δέχονται από το παιδί και θα τα ανταποδίδουν με όλη τους την ευχαρίστηση. Όταν φτάνει η στιγμή της γέννησης και ξαφνικά ανακαλύπτουν ότι το παιδί τους είναι διαφορετικό, οι γονείς χάνουν τη γη κάτω από τα πόδια τους. Όλα τα σχέδια τους καταρρέουν αφού η ζωή τους θα αλλάξει ριζικά. Διαισθάνονται την κοινωνική απόρριψη που θα δεχτούν, θεωρούν ότι μειώνεται η κοινωνική τους επιφάνεια, αισθάνονται αποτυχημένοι και ένοχοι. Συνήθως, οι γονείς που βρίσκονται σε αυτή τη θέση περνούν από πέντε στάδια θρήνου (Χρηστάκης , 2011, σσ. 59-61):
1ο στάδιο: Σοκ.
2ο στάδιο: Άρνηση της πραγματικότητας.
3ο στάδιο: Ανάπτυξη ενοχών.
4ο στάδιο: Πένθος.
5ο στάδιο: Παραδοχή της πραγματικότητας και επένδυση ενέργειας και προσπάθειας.
Ακόμα και όταν φτάσει στην παραδοχή της πραγματικότητας (5ο στάδιο), «ο άνθρωπος δύσκολα εγκαταλείπει με τη θέλησή του τη λιβιδινική θέση, ακόμα κι όταν ένα υποκατάστατο αποκτά γι’ αυτόν νόημα» (Συνοδινού, χ.χ., σ. 7).
Εν συνεχεία, οι γονείς περνούν από δύο κρίσεις, αυτή του συμβολικού θανάτου του παιδιού που περίμεναν ότι θα αποκτήσουν, και αυτή που συνδέεται με τα πρακτικά προβλήματα και τις δυσκολίες που δημιουργούνται από το παιδί. Το μεγαλύτερο άγχος των γονέων οφείλεται στην αβεβαιότητά τους για το μέλλον του. Συνήθως ο σκοπός που έχει κάθε γονιός είναι να κατορθώσει το παιδί του να γίνει ανεξάρτητο και αυτάρκες. Αυτό όμως δεν μπορεί να ισχύσει για τα παιδιά με δυσκολίες και αυτό ανησυχεί τους γονείς, που συνεχώς σκέφτονται «Τι θα γίνει το παιδί μου όταν πεθάνω» (Χρηστάκης, 2011 σ. 61).
Οι μητέρες των παιδιών με δυσκολίες συνήθως επωμίζονται όλες τις ευθύνες της ανατροφής τους (Χρηστάκης, 2011, σ. 61). Αντιδρούν συνήθως διαφορετικά και έχουν διαφορετικές παιδαγωγικές συμπεριφορές από τους πατέρες (Ζώνιου – Σιδέρη, 2011, σ. 101). Κάποιες γίνονται υπερπροστατευτικές και δίνουν μεγάλη προτεραιότητα στις επιθυμίες των παιδιών τους. Οι πατέρες συνήθως, ασχολούνται με το μειονεκτικό παιδί τους, τόσο λιγότερο αποτελεσματικά όσο πιο εμφανής είναι η δυσκολία. Πολλές φορές εγκαταλείπουν την οικογένεια γιατί δε μπορούν να αντέξουν το βάρος. Πολλοί γάμοι έχουν διαλυθεί με τον ερχομό ενός παιδιού με δυσκολίες, αφού δημιουργούνται προστριβές, εχθρότητες και απογοήτευση που οδηγούν σε επιθετικότητα μεταξύ τους (Ζώνιου – Σιδέρη, 2011, σ. 102).
Οι γονείς αντιμετωπίζουν, συνήθως, σοβαρές δυσκολίες στο να βοηθήσουν στην ανάπτυξη και εξέλιξη των παιδιών τους (Χρηστάκης, 2011, σ.σ. 209-210). Δυσκολεύονται όσον αφορά την κατανόηση των συμπεριφορών τους και δε ξέρουν πώς να συμβάλλουν στην εξέλιξή τους. Επίσης, κάποιες φορές νιώθουν αδύναμοι λόγω των οικονομικών προβλημάτων που συχνά έρχονται μαζί με ένα μειονεκτικό παιδί. Όλα αυτά τα συναισθήματα οφείλονται στο ότι δε γνωρίζουν τις ευεργετικές διατάσεις που υπάρχουν στα άτομα με εκπαιδευτικές δυσκολίες.
Βιβλιογραφία
Ζώνιου – Σιδέρη, Α. (2011). Οι ανάπηροι και η εκπαίδευσή τους – Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης. Αθήνα: Πεδίο.
Συνοδινού, Κ. (χ.χ.). Η πολυπλοκότητα του συναισθήματος του πένθους. Σημειώσεις στο UOP eClass. Καλαμάτα.
Χρηστάκης, Κ. (2011). Η εκπαίδευση των παιδιών με δυσκολίες. Εισαγωγή στην Ειδική Αγωγή. Τόμος Α’. Αθήνα: Διάδραση.