«Θερμοπύλες», Κωνσταντίνος Καβάφης

Το ποίημα αφορμάται από ένα ιστορικό θέμα και πραγματεύεται το ήθος των συμβολικών ηρώων (Δάλλας, 1987). Εξάλλου οι κρίσιμες στιγμές της ιστορίας είχαν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Καβάφη και τις διάλεγε γιατί σ΄ αυτές ξεχωρίζουν οι ανώτεροι χαρακτήρες και δοκιμάζεται η συνείδηση (Δημαράς, 1992). Οι Θερμοπύλες μετατρέπονται από στρατηγική τοποθεσία σε σύμβολο στρατιωτικής αρετής, πειθαρχίας στο νόμο και πατριωτικής αυτοθυσίας (Κοκόλης, 1985). Το ποίημα διαθέτει βάθος φιλοσοφικό και κοινωνικό (Ιλίνσκαγια, 1983) και δεν έχει ως στόχο να υμνήσει τους νεκρούς των Θερμοπυλών, όπως φαίνεται από το πρώτο δίστιχο (Αποστολίδης, 2002), αλλά όσους έχουν σκοπό στη ζωή τους την αντίσταση σε κάθε δύσκολη κατάσταση και σε κάθε εμπόδιο και οι οποίοι μένουν σταθεροί στο χρέος τους, στο καθήκον τους, μολονότι γνωρίζουν από πριν ότι θα ηττηθούν και θα αναγκαστούν να υποκύψουν στις ανυπέρβλητες δυνάμεις της αντίπαλης παράταξης (Ρώμας, 2006).

Ας σημειωθεί, μάλιστα, ότι είναι η μοναδική φορά που ο Καβάφης χρησιμοποιεί τη λέξη «χρέος», της οποίας η έννοια αναλύεται στο τελευταίο μέρος του ποιήματος (στ. 11-14) (Θέμελης, 1970). Επιδιώκει, λοιπόν, να αποδώσει τιμή σε όσους επιθυμούν να υποστηρίξουν τις αρχές και τα ιδανικά τους, αλλά και να παρουσιάσει  την έννοια του χρέους και την επιμονή των γενναίων ανθρώπων σε αυτή την πεποίθηση, η οποία, όμως, προβάλλεται ως μια αποκλειστικά προσωπική επιλογή (Δάλλας, 1987).

Ακόμη, θέλει να τονίσει ότι η υπεράσπιση αυτών των υψηλών ιδανικών και των ιδεών δεν γίνεται ασύνειδα, αλλά με βαθιά γνώση και επίγνωση του χρέους τους. Επίσης, παρουσιάζει την ανδρεία και το θάρρος ως αγαθά τα οποία θα πρέπει να αναδεικνύονται και να προβάλλονται, για να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση. Τέλος, ο ποιητής στόχο έχει να προβάλει τη δύναμη του ήθους και της αρετής, μια και τα δύο στοιχεία είναι εκείνα που θα νικήσουν τελικά, ακόμη και αν πρόσκαιρα ηττηθούν από τις υλικές δυνάμεις. Με λίγα λόγια, το ποίημα προβάλλει την έννοια της αδιέξοδης ή υψηλής αποτυχίας της προσπάθειας (Δάλλας, 1987) ή σύμφωνα με άλλη προσέγγιση περιγράφεται ένας κόσμος ιδεατός, ένας κόσμος άφταστης αξιοπρέπειας. Από τις «Θερμοπύλες» ως τα «Παράθυρα» ο Καβάφης σκιαγραφεί μια ηθική, μια οντολογία του ανθρώπου που εμφανίζεται στα μάτια μας με το ένδυμα της ηθικής (Θέμελης, 1970).

 Βιβλιογραφικές Αναφορές

Αποστολίδης Ρ., Η., & Σ., Κ. Π. Καβάφης, Τα Νέα Ελληνικά, Αθήνα 2002.

Δάλλας Γ., Ο Καβάφης και η Δεύτερη Σοφιστική, Στιγμή, Αθήνα 1987.

Δάλλας Γ., Σπουδές στον Καβάφη, Ερμής, Αθήνα 1987.

Δημαράς Κ. Θ., Σύμμικτα Γ΄ Περί Καβάφη, Γνώση, Αθήνα 1992.

Θέμελης Γ., Η ποίηση του Καβάφη – Διαστάσεις και όρια, Κωνσταντινίδης, Θεσσαλονίκη 1970.

Ιλίνσκαγια Σ., Κ. Π. Καβάφης: Οι δρόμοι προς το ρεαλισμό στην ποίηση του 20ού αιώνα,
Κέδρος, Αθήνα 1983, σ. 14.

Κοκόλης Ξ. Α., Θερμοπύλες και Πάρθεν, Ένα πλην κι΄  ένα συν στην ποίηση του Καβάφη, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1985.

Ρώμας Χ., Κ. Π. Καβάφης, Τα 154 ποιήματα με ερμηνευτικά σχόλια, Σαββάλας, Αθήνα 2006.

This entry was posted in Φιλολογία and tagged , , , , , . Bookmark the permalink.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *