Κομποστοποίηση

Με τον όρο κομποστοποίηση περιγράφεται η βιολογική οξειδωτική διαδικασία αποικοδόμησης και σταθεροποίησης οργανικών υλικών, κάτω από τις φυσικές και χημικές εκείνες συνθήκες που ευνοούν τη διαδοχή συγκεκριμένων θερμόφιλων, θερμοανθεκτικών και μεσόφιλων μικροβιακών πληθυσμών. Ο τελικός σκοπός της διαδικασίας είναι η αξιοποίηση της μεταβολικής δραστηριότητας αυτών των μικροοργανισμών, ώστε να παραχθεί το κομπόστ (compost), ένα σταθεροποιημένο τελικό προϊόν, απαλλαγμένο από παθογόνους μικροοργανισμούς, το οποίο να έχει οικονομική χρησιμότητα. Κατά τη διαδικασία της κομποστοποίησης, καταναλώνεται οξυγόνο, ενώ με παράλληλη έκλυση θερμότητας παράγονται διοξείδιο του άνθρακα, νερό και σταθεροποιημένο οργανικό υλικό (Miller, 1996, Γιδαράκος, 2007, Rebollido et al., 2008). Στο πέρασμα των αιώνων, αρκετοί πολιτισμοί ανακάλυψαν συμπτωματικά το κομπόστ και την εφαρμογή του ως βελτιωτικό εδάφους και προσπάθησαν εμπειρικά να αξιοποιήσουν την κομποστοποίηση λαμβάνοντας ως πρώτες ύλες υπολείμματα της γεωργικής παραγωγής και κοπριά αγροτικών ζώων. Ωστόσο απουσίαζε το θεωρητικό υπόβαθρο που θα επέτρεπε την αποσαφήνιση και την καθοδήγηση της διαδικασίας αυτής, ώστε η παραγωγή του σταθεροποιημένου το κομπόστ να μετατραπεί από ευκταίο σε επιτεύξιμο στόχο. Tο γνωστικό πλαίσιο που σχηματίστηκε τα τελευταία χρόνια, αποτέλεσε εφαλτήριο για την κατανόηση και τη διερεύνηση της διαδικασίας. Η διεπιστημονική προσέγγιση της κομποστοποίησσης μέσω της μικροβιολογίας, της μικροβιακής οικολογίας, της μοριακής βιολογίας, της εδαφολογίας, της φυσικής, της γεωπονίας, της περιβαλλοντολογίας και της οικονομικής επιστήμης προσέφερε πιθανές ερμηνείες και εξηγήσεις για ορισμένα από τα στάδια της κομποστοποίησης, ενώ παράλληλα άνοιξε το δρόμο για την περιβαλλοντικά αποδεκτή και οικονομικά βιώσιμη εφαρμογή της. Από την άλλη πλευρά, το επιστημονικό ενδιαφέρον για την κομποστοποίηση, δεν συγκεντρώνεται όπως τα προηγούμενα χρόνια στις χρήσεις του κομπόστ, αλλά έχει μετατοπιστεί στη διαχείριση του αρχικού οργανικού υλικού. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της υπέρογκης παραγωγής αποβλήτων και της ανάγκης εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων διαχείρισης αυτών, η κομποστοποίηση εξετάζεται σήμερα πρώτα από όλα ως μέσο διαχείρισης στερεών οργανικών αποβλήτων και δευτερευόντως ως διαδικασία παραγωγής εδαφοβελτιωτικών. Πιο συγκεκριμένα, το κομπόστ μελετάται με απώτερο στόχο, η διαδικασία να αποτελέσει ταυτόχρονα μια οικονομικά αξιοποιήσιμη και περιβαλλοντικά αποδεκτή λύση. Ένας από τους βασικούς στόχους της μελέτης του κομπόστ, είναι να επιτευχθεί η αδρανοποίηση των τοξικών ενώσεων και η εξουδετέρωση των παθογόνων μικροοργανισμών που φέρει συνήθως το αρχικό απόβλητο (Tchobanoglous και Kreith, 2002). Λαμβάνοντας υπόψη ότι η εξέλιξη της κομποστοποίησης συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη και τη δράση των μικροβιακών πληθυσμών, οι εργαστηριακές έρευνες επικεντρώνονται στην ταυτοποίηση των μικροβιακών ειδών, στη μελέτη της μικροβιακής διαδοχής και στον προσδιορισμό των φυσικοχημικών παραμέτρων που επηρεάζουν τη μικροβιακή ποικιλότητα, όπως η σύσταση του υποστρώματος, το pH, η παρουσία τοξικών ενώσεων, η θερμοκρασία του υποστρώματος και σε μικρότερο βαθμό η θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Καθίσταται λοιπόν σαφές, ότι η μικροβιακή ποικιλότητα εξετάζεται τόσο σε επίπεδο είδους όσο και σε επίπεδο αλληλεπίδρασης μεταξύ των ειδών (Miller, 1996). Βιβλιογραφία Miller F.C., (1996). Composting of Municipal solid Waste and itwscomponents, In: Microbiology of solid waste. Eds Palmisano and Barlaz CRC Press, pp.115- 154 Rebollido R., Martínez J., Aguilera Y., Melchor K., Koerner I., Stegmann R. (2008). Microbial populations during composting process Of organic fraction of municipal solid waste, Applied ecology and Environmental Research, 6: 61-67 Tchobanoglous G. and F. Kreith (2002). Handbook of Solid Waste Management, McGraw Hill International. Γιδαράκος Ε. (2007). Διαχείριση και Επεξεργασία Αστικών Απορριμμάτων, Σημειώσεις Μαθήματος, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά.