ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία είναι μια συστηματική αλληλεπίδραση ανάμεσα σ’ ένα ειδικά εκπαιδευμένο άτομο το οποίο έχει εξουσιοδοτήσει η κοινωνία να αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα και σε ένα ή περισσότερα άτομα που έχουν ή δημιουργούν προβλήματα. Στόχος της είναι η γνωστική, συναισθηματική ή συμπεριφορική αλλαγή, η οποία τουλάχιστον θα μειώσει το πρόβλημα (Νασιάκου κ. ά., 2005).

Έχουν αναπτυχθεί πολλές προσεγγίσεις ψυχοθεραπείας, που διαφέρουν ως προς τις φιλοσοφικές τους βάσεις, τις τεχνικές που χρησιμοποιούν, τους στόχους που θέτουν, τα προβλήματα με τα οποία ασχολούνται  και τη χρονική διάρκειά τους. Εδώ θα αναπτύξουμε σύντομα τις κυριότερες σχολές ψυχοθεραπείας, που είναι οι ψυχαναλυτικές – ψυχοδυναμικές, η συμπεριφοριστική – γνωσιακή και η ανθρωπιστική.

 Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία του Freud βασίστηκε στη θεωρία που ο ίδιος ανέπτυξε για την ερμηνεία των νευρώσεων. Βασικός θεραπευτικός της στόχος είναι η καλύτερη δυνατή ψυχολογική ισορροπία. Η επίτευξη του στόχου αυτού γίνεται μέσω της διερεύνησης του ασυνείδητου υλικού, ιδιαίτερα όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στη σχέση αναλυτή – αναλυόμενου. Οι στρατηγικές που χρησιμοποιεί είναι η ανάπτυξη της θεραπευτικής συμμαχίας και  το ψυχαναλυτικό ντιβάνι, όπου ο αναλυομενος δεν έχει οπτική επαφή με τον αναλυτή. Καθήκον του αναλυτή είναι να ακούει και να αντιλαμβάνεται τα υποκείμενα νοήματα, τους συμβολισμούς, τις αντιθέσεις και τις συγκρούσεις καθώς και τις σημαντικές παραλείψεις που μπορούν να οδηγήσουν στη διερεύνηση και αποκάλυψη του ασυνειδήτου. Οι τεχνικές που χρησιμοποιεί είναι οι ερωτήσεις, ερμηνείες, ελεύθεροι συνειρμοί, ανάλυση ονείρων, συναισθηματική εκφόρτιση- κάθαρση (Σηφακάκη, στο Ποταμιάνος και συν., 2002).

Οι θεωρητικοί ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης κράτησαν πολλές από τις βασικές ιδέες της ψυχανάλυσης και τροποποίησαν τη θεωρία και την πρακτική της. Έδωσαν σημασία στο κοινωνικό περιβάλλον, στην επίδραση των εμπειριών όλης της ζωής του ατόμου και  στις διαπροσωπικές σχέσεις, διευρύνοντας έτσι το πεδίο εφαρμογής της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας. Κυριότεροι εκπρόσωποι είναι οι A. Freud, E. Erikson, K. Horney, M. Klein, H. S. Sullivan. (Στρατιδάκη, στο Ποταμιάνος και συν., 2002)

 Ο συμπεριφορισμός αναπτύχθηκε σαν απάντηση στην ψυχαναλυτική θεωρία και πρακτική και στηρίζεται στην ιδέα ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά βασίζεται στη μάθηση και στη συνεχή αλληλεπίδραση του ανθρώπου με το περιβάλλον του, αποκλείοντας σαν αιτίες της τη σκέψη και το συναίσθημα.  Η θεωρία των Pavlov και Skinner είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της. Ιδιαίτερη σημασία δίνει στην ενίσχυση, θετική και αρνητική, στην ανταμοιβή και στην τιμωρία, ως τρόπους μάθησης. Οι τεχνικές που χρησιμοποιεί είναι η συστηματική αποευαισθητοποίηση, η θετική εξαρτητοποίηση, η κατακλυσμιαία ή εκρηκτική θεραπεία και η παρεμπόδιση της συμπεριφοράς ή αποτρεπτική ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπευτική πράξη έχει σκοπό να διαμορφώσει περιβαλλοντικές συνθήκες που θα εξαλείψουν την παθολογική συμπεριφορά. Έχει καλά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των διαταραχών άγχους (Μέλλον, 2007).

Η γνωσιακή ψυχοθεραπεία εισήγαγε τη γνωστική διάσταση της συμπεριφοράς και έδωσε μεγαλύτερη σημασία στις γνωσιακές και συναισθηματικές διαδικασίες. Κυριότεροι εκπρόσωποί της είναι οι Bandura, Beck, Ellis και  Kelly. Θεωρούν ότι οι λανθασμένοι συλλογισμοί και τα δυσλειτουργικά σχήματα είναι υπεύθυνοι για την προβληματική συμπεριφορά, ενώ η θεραπευτική τακτική που προτείνουν είναι η συνειδητοποίηση και η διόρθωση των γνωσιακών παρεκκλίσεων που στηρίζουν τις παθολογικές πεποιθήσεις του θεραπευόμενου (Ζερβής, 2003).

 Οι ανθρωπιστικές θεωρίες αναφέρονται στα συνειδητά στοιχεία της εμπειρίας του ατόμου, στην ελευθερία επιλογής και στην αυτοπραγμάτωση, στο εδώ και τώρα της ύπαρξης. Βασίζονται στη φαινομενολογία, στην περιγραφή του βιώματος, στην άμεση επαφή χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς διάθεση ερμηνείας (Μέρυ, 2002). Στηρίζουν τα θετικά στοιχεία της ανθρώπινης ζωής, πιστεύοντας ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του καλός. Κύριοι εκπρόσωποί τους είναι οι Rogers, Perls, Frankl. Στόχος τους είναι να διευκολύνουν την ανάπτυξη του εαυτού, μέσα από ένα κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης που δημιουργείται στη θεραπευτική σχέση. Δίνουν σημασία στον άνθρωπο ως ολότητα, δε χρησιμοποιούν διαγνωστικές ετικέτες, στηρίζονται στο άμεσο βίωμα  και στην αυθεντικότητα του θεραπευτή. Υποστηρίζεται ότι ενδείκνυνται μόνο για πιο ήπιες διαταραχές.

 Καμία θεωρία ή θεραπευτική τεχνική δεν παρέχει πλήρη απάντηση σε όλα τα ψυχολογικά προβλήματα των ανθρώπων. Σήμερα συζητιούνται οι δυνατότητες εναλλαγής θεραπευτικών μοντέλων στον ίδιο θεραπευόμενο ανάλογα με τις ανάγκες του. Η νέα τάση είναι το Συγκεραστικό ή Εκλεκτικό ή Ολικό ψυχοθεραπευτικό μοντέλο, που συνδυάζει στοιχεία και τεχνικές από όλες τις ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις (Νασιάκου κ. ά., 2005).

                                    ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Ζερβής, Χ. (2003). Ψυχοπαθολογία του ενήλικα. Αθήνα: Ηλεκτρονικές Τέχνες

Μέλλον, Ρ. (2007). Ψυχολογία της Συμπεριφοράς. Αθήνα: Τόπος

Μέρυ, Τ. (2002). Πρόσκληση στην προσωποκεντρική προσέγγιση. Αθήνα: Καστανιώτη

Νασιάκου, Μ., Χαντζή Α., Φατούρου – Χαρίτου Μ. (2005). Εισαγωγή στην Ψυχολογία, τόμος Β’. Κοινωνικλη Ψυχολογία – Κλινική Ψυχολογία. Αθήνα: Gutenberg

Ποταμιάνος Γ. Α. και συνεργάτες (2002). Θεωρίες προσωπικότητας και κλινική πρακτική. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

This entry was posted in Γενικά and tagged , , , , , . Bookmark the permalink.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *