Το νέο πολιτικό σκηνικό που δημιουργήθηκε ήταν αποτέλεσμα και κοινωνικών παραγόντων. Η επιδημία της πανώλης αποδεκάτισε τον πληθυσμό, καθώς όπως μαρτυρούν οι μελέτες αφανίστηκε το 1/3. Η μείωση της αγροτικής παραγωγής εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού και το γεγονός ότι δημιουργούνται και νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας σε ορισμένους τομείς (στη μεταλλουργία λόγου χάρη) οδηγεί στις πρώτες ρωγμές στην παλαιά φεουδαρχική τάξη. Ακόμα η φτώχεια και η ανεργία οξύνθηκαν τόσο στις αγροτικές περιοχές όσο και στις πόλεις.
Οι ιππότες και μικροευγενείς χάνουν την κοινωνική θέση και οικονομική τους ισχύ. Σε αυτή την αλλαγή καθοριστικό ρόλο παίζει και ο νέος τρόπος διεξαγωγής του πολέμου. Πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει το πεζικό και μισθοφορικός στρατός[1]. Οι κακοπληρωμένοι ή και ορισμένες φορές απλήρωτοι μισθοφόροι λεηλατούν την επαρχία γεγονός που οδηγεί στην εκτέλεση των ευγενών.
Ένα ακόμα γεγονός που αλλάζει τις κοινωνικές δομές είναι η ενίσχυση του άστεως ως αποτέλεσμα της αποδυνάμωσης της εξουσίας των ευγενών και των φεουδαρχών. Δημιουργούνται με αυτό τον τρόπο πραγματικά αστικά κράτη.
Μια ακόμη μεγάλη αλλαγή που πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια αυτών των διακοσίων χρόνων και συμβάλει στην διαφοροποίηση της κοσμικής από τη πολιτική δύναμη είναι ο κλονισμός του παπισμού. Η Βαβυλώνειος αιχμαλωσία του πάπα (1305-1378), δηλαδή η περίοδος όπου η παπική έδρα είχε μεταφερθεί από τη Ρώμη στην Αβινιόν της Γαλλίας, οδήγησε βαθμιαία στο Μεγάλο σχίσμα (1378- 1417) που μείωσε την ηθική ακτινοβολία του θρησκευτικού ηγέτη στους πιστούς του. Η αποδυναμωμένη παπική εξουσία που δεν μπορεί να αντισταθεί πλέον στην όλο και αυξανόμενη δύναμη των εθνικών κρατών αφήνει τους μονάρχες να χαράξουν μόνοι τους την πολιτική τους πορεία. Επιπλέον ο γαλλικανισμός, δηλαδή η επιδίωξη της ελευθερίας της εκκλησίας της Γαλλίας, δεν σταμάτησε στη συγκεκριμένη χώρα. Ο πάπας σύναψε συμφωνίες, τα κονκορδάτα μεταξύ 1417 και 1516, με τους ηγεμόνες της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με τα οποία αναγνώριζε την αυτονομία των εθνικών εκκλησιών με περιορισμένη εξάρτηση από τη Ρώμη[2].
Επιπλέον, η πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τα νέα σύνορα και τις νέες δυνάμεις που εισβάλλουν στο ευρωπαϊκό τοπίο. Οι Οθωμανοί Τούρκοι με την κατάκτηση σχεδόν ολόκληρης της βαλκανικής χερσονήσου αλλάζουν τον κοινωνικο-πολιτικό χάρτη. Στην ανατολική Ευρώπη εξέχοντα ρόλο παίζουν το δουκάτο της Λιθουανίας και της Μόσχας που ενισχύονται σημαντικά. Στην Κεντρική Ευρώπη η άλλοτε δυνατή Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έχει κατακερματιστεί πολιτικά από τις εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ των αυτοκρατόρων και των ευγενών δίνοντας τη δυνατότητα στα βασίλεια της Βοημίας και της Ουγγαρίας να σταθεροποιηθούν. Τέλος, τα κράτη της Ιταλίας μετά από ατελείωτους πολέμους καταφέρνουν να ομαλοποιήσουν
την πολιτική κατάσταση μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα[3].
Στην δυτική Ευρώπη ο Εκατονταετής Πόλεμος (1337-1453) συνέβαλε στην αποδυνάμωση της Αγγλίας με την εκδίωξη της από τα γαλλικά εδάφη αλλά και στην ανάδειξη του προβλήματος της αναποτελεσματικής διακυβέρνησης της, που οδήγησε βαθμιαία στο Πόλεμο των Ρόδων (1455-1485). Ο εμφύλιος αυτός πόλεμος συνέβαλε στο να εμποδίσει τη φεουδαρχία να επιβληθεί στη βασιλική εξουσία, η οποία είχε βγει μειωμένη από τον Εκατονταετή Πόλεμο, με αποτέλεσμα η αγγλική αριστοκρατία να μειωθεί αριθμητικά να εξουθενωθεί ως πολιτική τάξη[4]. Εκτός όμως από το να ενισχύσει την μοναρχία στην Αγγλία συνέβαλε και στην ενδυνάμωση των εξουσιών του γαλλικού στέμματος. Στο κράτος του ύστερου Μεσαίωνα, ο βασιλιάς κάνει ότι μπορεί για να διατηρήσει και να ενισχύσει την εξουσία του. Επιβάλλει την κυριαρχία τους στην κυβέρνηση, τους θεσμούς, τη
διπλωματία κυριαρχούν επί της αριστοκρατίας.
[1] Ράπτης Κ., Γενική Ιστορία της Ευρώπης. Από τον τον 6ο έως τον 18 αιώνα. τ. Α’, Πάτρα : ΕΑΠ 1999, σσ. 111-112.
[2] Ράπτης Κ., Γενική Ιστορία της Ευρώπης. Από τον τον 6ο έως τον 18 αιώνα. τ. Α’, Πάτρα : ΕΑΠ 1999, σσ. 114-116.
[3] άπτης Κ., Γενική Ιστορία της Ευρώπης. Από τον τον 6ο έως τον 18 αιώνα. τ. Α’, Πάτρα : ΕΑΠ 1999, σσ. 117-122.
[4] Ράπτης Κ., Γενική Ιστορία της Ευρώπης. Από τον τον 6ο έως τον 18 αιώνα. τ. Α’, Πάτρα : ΕΑΠ 1999, σσ. 120-121.