Καβάφης: Απαισιόδοξος ή πολιτικός;

<< Εἶναι νέος, ἀλλ’ ὄχι εἰς τὴν πρώτην νεότηταν. Βαθειὰ μελαχροινὸς ὡς γηγενὴς τῆς Αἰγύπτου, μὲ μαῦρον μουστακάκι, μὲ γυαλιὰ μύωπος, μὲ περιβολὴν ἀλεξανδρινοῦ κομψευομένου, ἀγγλίζουσαν ἐλαφρότατα, καὶ μ ὲφυσιογνωμίαν συμπαθῆ, ἡ ὁποία ὅμως ἐκ πρώτης ὄψεως δὲν λέγει πολλὰ πράγματα.>> και παρακάτω << Ἡ ὁμιλία του ἡ ζωηρά, ἡ σχεδὸν στομφώδης καὶ ὑπερβολική, καὶ οἱ τρόποι του οἱ πάρα πολὺ ἁβροί, καὶ ὅλες ἐκεῖνες οἱ εὐγένειές του καὶ οἱ τσιριμόνιες, ἐκπλήττουν κάπως ἕνα Ἀθηναῖον, συνειθισμένον μὲ τὴν σεμνὴν ἁπλότητα καὶ τὴν δειλὴν ἀφέλειαν καὶ τὴν ἀγαθὴν ἀδεξιότητα τῶν λογίων μας.>> αναφέρει ο Ξενόπουλος για τον Κ.Π.Καβάφη. Κάνοντας μία αναδρομή στο παρελθόν, διαπιστώνει κανείς, πως η περιγραφή αυτή, καθρεφτίζει απόλυτα την μελαγχολική φιγούρα του Αλεξανδρινού ποιητή.

Γεννιέται στις 29/4/1863 και σβήνει στις 29/4/1933 στην αγαπημένη του Αλεξάνδρεια, χτυπημένος από την μάστιγα του καρκίνου. Γέννημα­ θρέμμα Αλεξανδρινός που, μεγαλώνοντας, γνώρισε και τις δύο πλευρές της ζωής. Παιδί ακόμα απολάμβανε τις ανέσεις που του πρόσφερε η οικονομική ευημερία της Κωνσταντινοπολίτικης οικογένειάς του∙ μετά τον θάνατο του πατέρα του και τον οικονομικό όλεθρο, καταφεύγει με την μητέρα του στο Λίβερπουλ. Έτσι δικαιολογείται και η διαφορετική συμπεριφορά που αναφέρει ο Ξενόπουλος, καθώς φαίνεται να πέρασε μεγάλο μέρος των εγκύκλιων και γυμνασιακών σπουδών του στην Αγγλία, μαθαίνοντας σε βάθος την αγγλική γλώσσα και κουλτούρα. Φτάνοντας στο 1922 τον συναντά κανείς να εργάζεται στο Υπουργείο Ύδρευσης προκειμένου να καλύψει τις βιοτικές του ανάγκες, απαλλαγμένος πλέον από την ματαιοδοξία της τάξης που ανήκε.

Αποτελεί έναν αισθητικό και πολύ συχνά απαισιόδοξο ποιητή∙ το έργο του, όμως, κατακλύζεται και από πολιτικά ιδεώδη. Δεν είναι ένας επιφανειακός, παραδομένος στις αισθήσεις, δημιουργός, αλλά ένας βαθυστόχαστος πολίτης που δεν είναι σίγουρο αν <<εἶναι αἴφνης ἡ πολιτικὴ του μιὰ προέκταση τῆς φιλοσοφίας του>> ή το αντίστροφο. Δεν συνιστά έναν κόλακα των υψηλών και των δυνατών, αντίθετα είναι ο παρατηρητής των αποτυχημένων, των snob ηγεμονίσκων και των ραδιουργών, που αγκαλιάζουν την εξουσία. Στο πρόσωπό του βλέπει κανείς έναν ιστορικό φιλόσοφο, που ικανοποιείται από την ελληνορωμαϊκή αγωνία για επιβίωση και έναν χρονογράφο, ο οποίος αντλεί τα θέματά του από τις συνωμοσίες του Βυζαντίου.

Η πολιτική του δεν αντικατοπτρίζει τόσο την δημιουργία ενός πολιτισμού, όσο φωτίζει την προσπάθειά του να προσαρμοστεί και να επιζήσει μέσα στους αιώνες, χωρίς πάντα η προσπάθεια αυτή να στέφεται από επιτυχία. Η αποτυχημένη προσπάθεια γεννά και την απαισιοδοξία που, κατά πολλούς, τον χαρακτηρίζει. Η πολιτική του ποίηση, λοιπόν, είναι ποίηση απογοήτευσης αλλά και προσπάθειας προσαρμογής ταυτόχρονα∙ αμυντική και όχι μακιαβελική. Γι’ αυτόν οι πολιτισμοί των λαών παθαίνουν γιατί η επιθυμία των πρώτων να διαδώσουν τους δεύτερους, σιγά­ σιγά ολισθαίνει και τελικά στερεύει.

This entry was posted in Φιλολογία and tagged , , , , , , . Bookmark the permalink.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *