Η προσπάθεια δημιουργίας ενός κράτους δικαίου αποτελεί κομβικό σημείο, οδηγώντας
στην ανάπτυξη κοινωνιών βασισμένες στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η
Δίκαιη δίκη αποτελεί ένα κατοχυρωμένο ανθρώπινο δικαίωμα και προστατεύεται τόσο
από τους νόμους του κράτους όσο και από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων
του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).
Σύμφωνα με τους καταξιωμένους νομικούς κ. Φαρσεδάκη και Σατλάνη (2014): « Η αρχή
της δικαιοκρατικής ή δίκαιης δίκης (fair trial) ισχύει με βάση το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ και
είναι γνωστή ως θεμελιώδη αρχή που διασφαλίζει τα δικαιώματα του κατηγορουμένου στη
ποινική διαδικασία ενώπιον ανακριτικών αρχών και ποινικών δικαστηρίων» (Φαρσεδάκης
και Σατλάνης 2014, σελ.170). Ουσιαστικά η εγγύηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του
κατηγορουμένου προκύπτει μέσω της αρχής της δίκαιης δίκης.
Σύμφωνα με τη νομολογία, στη δίκαιη δίκη προστέθηκαν και άλλα δικαιώματα που
παρέχονται στον κατηγορούμενο, όπως η δυνατότητα να αξιώσει αιτιολόγηση της
καταδικαστικής απόφασης. Ειδικότερα, παράδειγμα των νομικών κ. Φαρσεδάκη και
Σατλάνη αποτέλεσε, για τα πρόσθετα δικαιώματα, η κάτωθι απόφαση: «το ΕΔΔΑ
δέχθηκε, ότι η δίκαιη δίκη εξασφαλίζεται από το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, δηλαδή από όλη τη
διάταξη (και τις τρεις παραγράφους), και ότι η χρησιμοποίηση στη δικαστική απόφαση
αποδεικτικών στοιχείων (π.χ. ομολογίας ενοχής και χρησιμοποιηθέντος όπλου ή
κρυμμένων ναρκωτικών) που αποκτήθηκαν με βασανιστήρια ή άλλη σκληρή και
απάνθρωπη συμπεριφορά (άρθρο 3 ΕΣΔΑ) κατά παράβαση του δικαιώματος σιωπής και
μη αυτοενοχοποίησης αντιβαίνει στον πυρήνα της δίκαιης ποινικής δίκης» (Φαρσεδάκης
και Σατλάνης, 2014, σελ.172-173).
Το εν λόγω δικαίωμα που κατοχυρώνεται ως ρύθμιση υπερνομοθετικής ισχύος στην
ΕΣΔΑ σχετίζεται όχι μόνο με τον κατηγορούμενο αλλά και με τους λοιπούς παράγοντες
μίας δίκης. Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 3 της ΕΣΔΑ αναφέρεται ότι το
δικαίωμα του κατηγορουμένου για δίκαιη δίκη αφορά τη γνώση της κατηγορίας, το
δικαίωμα υπεράσπισης με δοθέντα επαρκή χρόνο για την κατάλληλη προετοιμασία, την
εξασφάλιση συνηγόρου, το δικαίωμα κλήτευσης και εξέτασης μαρτύρων και το
δικαίωμα, εφόσον απαιτείται εκ των συνθηκών, δωρεάν διερμηνείας (Καρατζά 2012).
Επομένως, μία από τις εκφάνσεις του δικαιώματος της δίκαιης δίκης συνίσταται στην
«ισότητα των όπλων». ή της διαδικαστικής ισότητας της Κατηγορούσας Αρχής και της
Υπεράσπισης (Φαρσεδάκης και Σατλάνης, 2014).
Εν κατακλείδι, το συγκεκριμένο θεμελιώδες δικαίωμα καταδεικνύει εμφανώς τη
σύγκρουση του ατομικού δικαιώματος περί της προσωπικής ελευθερίας και του
περιοριστικού μέτρου της προσωρινής κράτησης. Η αρχή της αναλογικότητας και το
τεκμήριο της αθωότητας είναι οι δύο παράγοντες που συνεκτιμώνται για τυχόν εφαρμογή
περιοριστικών της ελευθερίας μέτρων. Ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο
εμφανίζεται πρωταρχική έκφανση της αξίωσης για μια δίκαιη δίκη. Η δίκαιη δίκη
αποτελεί δικαίωμα όλων των ανθρώπων και ασπίδα αυτού το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Βιβλιογραφία
Βιβλία
1. Φαρσεδάκης, Ι., Σατλάνης, Χ., 2014. Ποινική Δικονομία – Βασικές Έννοιες και
Θεμελιώδεις Αρχές, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη,
2. Καρατζά, Λ., 2012, 4 Κώδικες (ΑΚ, ΚΠολΔ, ΠΚ & ΚΠΔ), 37 η εκδ., Αθήνα: Νομική
Βιβλιοθήκη