Αρχικά θα ήταν χρήσιμο να ορίσουμε την φύση του καπιταλισμού . Η βάση του
καπιταλισμού ταυτίζεται με την υλική υπόσταση η οποία έχει εξέχουσα θέση στη ζωή
ανθρώπου είτε παλαιότερα είτε σήμερα.
Σύμφωνα με τον Μ. Βέμπερ ο καπιταλισμός ή αλλιώς το «Πνεύμα του Καπιταλισμού»
πρόκειται για μία έννοια τοποθετημένη σε ιστορικό πλαίσιο και όπως θα δούμε και
παρακάτω εξελίσσεται συνεχώς. Αποτελείται από διαφορετικές τοποθετήσεις τις οποίες
καλούμαστε να εξετάσουμε , έτσι ώστε να φτάσουμε σε ένα ασφαλές και καθολικό (όσο το
δυνατόν) συμπέρασμα.
Αρχικά, σε περίπτωση που ο χρόνος δεν δύναται να χρησιμοποιηθεί παραγωγικά προκύπτει ένα ιδιαιτέρως πρακτικά ανώφελο σχήμα με μία χρονική επένδυση που δεν έχει καμία αξία. «ο χρόνος είναι χρήμα» 1 φράση που επιβεβαιώνει την παραπάνω παραδοχή. Όταν υφίσταται δανεισμός ,δηλαδή διάθεση χρημάτων σε κάποιον άλλο η πράξη αυτή αυτόματα δηλώνει την κατοχή κερδών από το δανεισμό αυτό , σημαίνει όμως και την ύπαρξη του τόκου από τον δανεισμό αυτό. Έτσι λοιπόν μέσω της «πίστωσης» αυτής ,το υποκείμενο στοχεύει στο να ωφεληθεί μέσα από την παραπάνω διαδικασία. Τα χρήματα έχουν την ιδιότητα να μεταφέρονται από χέρι σε χέρι και να πολλαπλασιάζονται . Για τον λόγο αυτό «τα λεφτά έχουν γόνιμες αναγεννητικές ιδιότητες» 2 Μία ακόμα σημαντική οπτική του Καπιταλισμού είναι η συνέπεια η οποία φέρνει κέρδη. Με την «τιμιότητα» 3 μπορεί το υποκείμενο να κερδίσει πίστωση χρόνου. Συνειδητοποιούμε πως η δραστηριότητα των υποκειμένων χρειάζεται να εξαρτάται και να προσαρμόζεται στα τρέχοντα εκάστοτε κέρδη καθώς και να αναγνωρίζεται ουσιαστικά πως δεν υπάρχει εξ ολοκλήρου ιδιοκτησία των αγαθών που κερδίζονται για αυτό και δεν πρέπει να θεωρηθεί «δεδομένη» η κατοχή τους.
Σύμφωνα με τα παραπάνω καταλήγουμε πως το πολυδιάστατο « Πνεύμα του
Καπιταλισμού» 5 κατά κύριο λόγο βασίζεται στην αξία του χρήματος. Σε κάθε περίπτωση τα αποτελέσματα διαχείρισης του χρήματος είτε οδηγεί σε κέρδη είτε σε οικονομική απώλεια.
Σε αυτό το πλαίσιο, το αποτέλεσμα εξαρτάται από την ανθρώπινη συμπεριφορά (τιμιότητα, συνέπεια). Κάθε συμπεριφορά βασισμένη σε οικονομικές νόρμες οδηγεί στη συντήρηση του Καπιταλιστικού κύκλου. Φυσικά ο καπιταλισμός συνεχίζει να εξελίσσεται πολιτισμικά και ιστορικά. Σύμφωνα με τον Jim McGuigan, ο καπιταλισμός σε πολιτισμικό πλαίσιο και ιδεολογικά παραμένει ισχυρός ενώ σε παραγωγικό πλαίσιο διαλύεται. Η βασικότερη αιτία διατήρησης του ως σήμερα οφείλεται σε ένα ευρύ πεδίο κριτικής 6 που έχει ως βάση του την «απόγνωση» (indignity) και συνδέεται με τις κοινωνικές ανισότητες (social criticism) καθώς και έλλειψη αυθεντικότητάς του (artistic criticism). Κάπου εδώ εισάγεται και ο όρος ψυχρός καπιταλισμός που συνέβαλε ενεργά στην εξέλιξη του καπιταλιστικού σχήματος. Αρχικά συνδέθηκε με την Αφρικανική κουλτούρα και την στάση αντιστασιακής αντιμετώπισης αυτών των ανθρώπων έναντι των υποδουλωτικών πρακτικών των λευκών . Τέλος καθώς εξελίσσεται ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, ο «ψυχρός καπιταλισμός» μεταμορφώνεται και αποτελεί πλέον παγκόσμιο προνόμιο . Πορεύεται με βάση μία αναδυόμενη «καταναλωτική κουλτούρα» (Costumer culture) 7 και χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως εργαλείο ένταξης και προσαρμογής στο νέο εξελισσόμενο καπιταλιστικό σύστημα.
1 Weber M. (2006). Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του Καπιταλισμού, Αθήνα ,εκδ.Gutenberg, (p .39)
2 Weber M. (2006). Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του Καπιταλισμού, Αθήνα ,εκδ. Gutenberg, (p .40)
3 Weber M. (2006). Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του Καπιταλισμού, Αθήνα , εκδ. Gutenberg, (p .40)
4 Weber M. (2006). Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του Καπιταλισμού, Αθήνα, εκδ. Gutenberg, (p .41)
5 Weber M. (2006). Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του Καπιταλισμού, Αθήνα, εκδ. Gutenberg, (p .39)
6 McGuigan J. (2012) .Τhe coolness of Capitalism today, UK, Loughborough University, p 430 http://www.triple-c.at
7 McGuigan J (2012). Τhe coolness of Capitalism today, UK, Loughborough University, p 430 http://www.triple-c.at