Η Σύφιλη και η Ελονοσία ως ασθένειες μεταδοτικής μεταφοράς στην λογοτεχνία του 19° αιώνα

Ο τρόπος μετάδοσης των συμπτωμάτων μιας ασθένειας κρίνεται καθοριστικός ανάλογα με
την έκταση που έχει προκαθορίσει το είδος της και αναπαρίσταται από τον συγγραφέα στην
λογοτεχνία. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο βαθμός προσέγγισης των ασθενειών γενικότερα
είναι πολύ μεγάλος γιατί κάθε εποχή πλήττεται πάντα από ένα είδος ασθένειας που
απασχολεί τους συγγραφείς, οι οποίοι με την σειρά τους το προσεγγίζουν στο λογοτεχνικό
τους έργο. Αναμφισβήτητα ο τρόπος μετάδοσης τους εξαρτάται από την περίοδο που
συγγράφει ο αφηγητής, από τα ήθη, τα κοινωνικά στερεότυπα, προκαταλήψεις και
αντιλήψεις της εποχής. Σε κάθε λογοτεχνική περίπτωση ο κεντρικός ήρωας νοσεί και με το
δικό του τρόπο μεταδίδει την ασθένεια.

Για παράδειγμα, η σύφιλη παρουσιάζεται ως μια διαχρονική αργή ασθένεια που μεταδίδεται
μέσω της σεξουαλικής πράξης και καθορίζει κυρίως την μποέμικη και άστατη ζωή των
καλλιτεχνών. Εμφανίζεται παράλληλα ως ντροπιαστική, όταν επηρεάζει την αστική τάξη
γιατί παραβιάζονται οι κανόνες της ηθικής και των αξιών που επικρατούν εκείνη την εποχή.
Η κατώτερη τάξη πλήττει την ανώτερη όπου υπηρέτες ή πόρνες εξυπηρετούν τις ορέξεις των
πλούσιων αφεντικών ή λοχαγών, οι οποίοι με την σειρά τους ενοχοποιούν την συγκεκριμένη
κοινωνική ομάδα με την υπευθυνότητα της μετάδοσης. Παράλληλα η κληρονομικότητα
εμφανίζεται σαν ένας καθοριστικός παράγοντας στην μετάδοση της ασθένειας, έχοντας σαν
συνέπεια την εξάπλωση της. Η μόνη λύτρωση από την ντροπιαστική αηδία είναι ο θάνατος,
όπου έχει σαν αποτέλεσμα το τίμημα της οικογένειας. Την ευθύνη των πράξεων του την έχει
ο κεντρικός ήρωας ο οποίος είναι και ο φορέας της ασθένειας. Η σύφιλη μπορεί να
παρουσιαστεί και με την μορφή μια εκδικητικής τιμωρίας η οποία έχει επιβληθεί χωρίς την
θέληση της αλλά σαν αποτέλεσμα μιας αναγκαστικής περηφάνιας μιας προδομένης γυναίκας.
Όπως και στην κοινωνική πραγματικότητα έτσι και στην λογοτεχνία η μεταφορά της
ασθένειας εστιάζει στο διαχωρισμό της κοινωνική τάξης, προσβάλει την απείθαρχη ομάδα
των καλλιτεχνών και προβάλει την ασθένεια σαν μια κοινωνική αμαρτία του ήρωα. Η σύφιλη
μπορεί να παρατηρηθεί, όπως στο λογοτεχνικό έργο του Ibsen, οι Βρικόλακες, ως μια
διαχρονική ασθένεια που επιστρέφει με την μορφή φαντάσματος σαν μια κακή ανάμνηση. Η
μεταφορά της έχει γίνει μέσω ταξιδιού όπως έχουμε παρατηρήσει στις περισσότερες
μεταδοτικές ασθένειες και άλλων εποχών.
Τουναντίον την εποχή που γράφεται ο Δράκουλας του Stoker γνωρίζουμε ότι οι παραδόσεις
και οι μύθοι παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην κοινωνική πραγματικότητα, η οποία με την
σειρά της μεταφέρεται και στην λογοτεχνία. Ο φόβος της νεκροφάνειας κυριαρχεί στο
λογοτεχνικό κύκλο και η μορφή του βρικόλακα παίρνει μια διαφορετική μορφή. Όπως και
στον Ibsen, έτσι και στον Stoker η ασθένεια μεταφέρεται μέσω ενός ταξιδιού και εστιάζει
στην ίδια αστική τάξη. Φορέας της είναι ο κόμης , ένας αριστοκράτης, πιθανόν ένας
ευφυέστατος βοεβόδας ο οποίος με την σειρά του μεταφέρει την ασθένεια. Η
διαφορετικότητα του βρικόλακα βρίσκεται στις μορφές που παίρνει για να μείνει
απαρατήρητος, όπως νέφος, σωματίδια σκόνης που μέσω του αέρα εξαπλώνεται και
μεταδίδεται. Παρατηρούμε ότι εστιάζει στην θεωρία του μιάσματος όπου κυριαρχεί η
μυρωδιά της σαπίλας και του μολυσμένου αέρα. Μπορεί να μεταβληθεί σαν ένα είδος ζώου,
νυχτερίδα, λύκος όπου περιτριγυρίζει κυρίως τις νύχτες και επιβάλει την παρουσία του.
Τρέφεται με αίμα, την απωθητική μυρωδιά που κυριαρχεί στο έργο, παρομοιάζοντας την
μορφή του με κουνούπι, το οποίο τρέφεται με τον ίδιο τρόπο. Και οι δύο εμφανίζονται το

σούρουπο όπου εστιάζουν το θήραμα τους και μολύνουν. Η μορφή του αποτελεί ένα είδος
εκφυλισμού, ένας οργανισμός που δεν πρόλαβε να εξελιχθεί και έχει μεταμορφωθεί.

This entry was posted in Φιλοσοφία and tagged , , , , , , , , . Bookmark the permalink.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *